Ο φόβος του αφορισμού, ο οποίος και αποτελεί τη βασική αιτία της δημιουργίας των σχετικών δοξασιών στον ελληνικό χώρο, δεν χρησιμοποιείται μόνο για τη συμμόρφωση του κρινόμενου στην εκκλησιαστική απόφαση, αλλά ακόμη και ως μέσο διαπαιδαγώγησης των υπόλοιπων μελών της συγκεκριμένης κοινωνίας. Σε δεύτερο στάδιο όμως αποδεικνύεται ότι δημιουργεί πλήθος προβλήματα, τα οποία γρήγορα συνδέθηκαν με την κατάσταση και τις σχέσεις ψυχής και σώματος μετά τον θάνατο, διαμορφώνοντας με αυτό τον τρόπο τις φοβερές περί βρικολάκων παραδόσεις. Αυτές συμπληρώνονται από τις ιδιαίτερα άγριες ενέργειες ή μεθόδους αντιμετώπισής των. Ευρισκόμενος ο νεκρός στον ενδιάμεσο χώρο, στη γνωστή αφύσικη κατάσταση, μη έχοντας αποδεχτεί αυτή την ακραία ταλαιπωρία του, θέλει να εκφράσει τη βία της εξέγερσης ενάντια στον θάνατο, ακόμη και στην περίπτωση που κάτι επεμβαίνει έστω και τυχαία στην καθορισμένη τάξη. Όμως, πάνω σε μια άλλη περισσότερο σύγχρονη ανάγνωση του φαινομένου των βρικολάκων, διαπιστώνεται ότι μέσα από τις επιθανάτιες και τις επιμνημόσυνες τελετουργίες επηρεάζεται η λαϊκή σκέψη από αυτή τη χθόνια αναγεννητική κοσμοαντίληψη και τελικά συσπειρώνει τα μέλη της κοινωνικής ομάδας και προσδίδει πίστη στις αξίες της. Σε τούτη την προσπάθεια ερμηνείας του φαινομένου καταγράφηκαν πλήθος χαρακτηριστικές περιγραφές δοξασιών βρικολάκων και τρόπων αντιμετώπισής τους μέσα από διάφορα κείμενα και ειδικότερα από βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς νομοκάνονες.